De Oktobre a Oktobre:
1973 a 2023

Angry Clouds
Photo by Mark Dumbleton via Shutterstock

Poezias de Asher Amado1

Un poko de kayades© Agosto 8, 2023

Damos un poko de kayades,
damos un poko de luz.
Damos un poko de repozo,
kalma, alegria i libertad.

Kada uno ke de mano a su ermano,
maledad i pleto ke esten leshos.
Altos i orgolyozos,
una a uno ke se aserken.

Ke se alegre el korason umano,
korason a korason ke seyan buenos.
Alegres ke seyan los korasones umanos,
del Este fin al Oeste.

Damos un poko de kayades,
damos un poko de luz.
Damos un poko de repozo,
Kalma, alegria i libertad.

***

Sinkuenta anyos pasaron© Septembre 14, 2023

Sinkuenta anyos pasaron,
se evaporaron, se bolaron,
refleksionando i akodrandome
komo korri del kavo del mundo,
komo maseviko enerjetiko,
al geinam del kavo del mundo.

Akodrandome, komo si fuera ayer,
la diferensia entre el silensio i los yervajes
en la Universitad de Teksas,
i el bruido de los motores de tankes,
i los sonidos de eksploziones en las
dunas de arena en los diziertos de Sinay.

Kon korason triste akodrandome de
los mijores de muestros ijas i ijos,
ke en un punto, la luz de sus djuventud
i el fitil de sus vidas se korto.
Ken en el tank, i ken en los kanales,
Ken en los sielos, i ken en los profundinas.

Durante los anyos se gravaron
aryento de mi las vistas i los sonidos
ke azen palpitar el korason, i demandi de mi para mi:
Komo es ke muestros lideres,
ke mos konfiyavamos en eyos,
kaji kavzaron la fin de muestro mundo?

***

Kipur Setenta i Tres© Septembre 20, 2023

Mos akodraremos de todos,
los kayidos.
Mos akodraremos i no olvidaremos
los desparesidos.

A Benny i Meir,
Tzvika i Ezra,
Matitiyahu, i Shaul,
Yossi i Yaniv.

Elisha i Amiram,
Yair i Yoram,
Niva i Avner,
i munchos otros.

I mozotros los sovrebivietes,
enkoronados kon 'kalavasas'
blankas i briyantes
i korasones arreskunyados.

Tristozos akodrandomos,
korajozos, eroes,
ke gerraron komo leones
en Yom Kipur.

Mos akodraremos de todos,
los kayidos,
Mos akodraremos i no olvidaremos
los desparesidos.

Refren

Algunos pensan
en los dias de la gerra:
"La del enverano
no era similar!"
Algunos dizen por
los dias de la gerra:
"La del invierno era
estremesiente, terrible!"

***

Oktobre en muestras ventanas© Oktobre 7, 2023

En sielos mavis,
grizos i ermozos,
las nuves estan navigando
i goteando.

Komo prensesa entre prensesas
aparandose la eskila*,
i de su alteza,
felisita el otonyo.

El ayre fresko,
karesando kon delikateza,
tanyendo i chuflando
la mizma melodia.

I el arko en el sielo kon
kolores, a la umanidad
Mabul? No ni no!
No va kayer aki nunka.

Ama komo akel oktobre,
ensupito sin alarma,
mos sorprendieron, i del sud
suflo yene aire malo.

*ebreo: hatsav ; inglez: scilla ; turko: adasoğanı ; fransez: squille ; kastilyano: escila

Scilla Autumnalis
Scilla Autumnalis

***

Mi pais se esta kemando© Oktobre 11, 2023

Animales umanos
mos surprizaron
en muestro mued.
Pasaron las frontieras,
i las kazas de los kibutsim.
Sin piadad, asasinaron
i masakraron a muestros mansevos.

Salvajes barbaros,
mataron a muestros ermanos,
degoyaron a muestras mujeres,
violaron a muestras ijikas,
soydearon i kemaron a muestros
ijikos i muestras kazas.

Brutales sanginarios,
kaptivaron a muestros ijos,
kriaturas i aedados.
Arastararon a los viejos,
reskapados de la Shoa,
i brutalizaron a muestros ijikos.

Munchas komunitas en Israel
i en todo el mundo,
preokupadas, sangrientes,
dolorozas, estan observando
la pedrision i la mankansa
de las ijikas i los ijikos.

Kon korasones rotos,
aogados en lagrimas,
alimpiaremos las lagrimas,
i uniremos muestras fuersas,
para protejar i vengar
el sangre de muestros keridos.

***

No vamos perdonar© Novembre 15, 2023

La sangre de mos keridos
korriendo komo agua.
I los nasiones del mundo
Komo siempre, son ignorados.

Akodrado muestro mundo,
aki i leshos de aki,
Ke mos izo muestro
viziono el “Amalek”.

Akodravos esto, akodravos,
esta vez no mos vamos a kayar.
El mal i el krimen, de ensima
de mozotros vamos enfasar.

El Siete de Oktobre,
nunka vamos olvidado,
por todos los atrosidades
nunka vamos perdonar.

***

Prezentarles rozas© Novembre 18, 2023

Munchos estan asperando
prezentarles rozas.
Munchos estan asperando
abrasarlos de korason.

Munchos estan asperando
sus retorno imediato a kaza.
Munchos estan asperando
Ke mano a mano ame.

Otro dia pasa
i dainda detenidos,
otro dia pasa
i dainda leshos.

Munchos estan asperando
prezentarles rozas.
Munchos estan asperando
abrasarlos de korason.

Refren

El sol i la luna
i un alay de estreas,
mirando de ariva,
merikiozos i enkantados.
Eyos van a arrelumbrar de muevo
i briyar komo siempre,
solo despues del retorno
de todos los arrevatados.

***

Ijika arevatada© Novembre 20, 2023

A kaza, a kaza,
kero a mis parientes.
A kaza, a kaza,
kero a misamigos.

A la nona i el nono,
i todos los regalos,
a Noga i Avner mis
amigos, ke me estan asperando.

Kuando esto yorando
a dingunos no les emporta,
Kuando demando
el lovo se aravia.

Refren

Tengo aniversario
ya no so chikitika.
Dingunos no se akodraron
a traerme regalo.
Ken va piadarse de mi,
aki en la foya?
Kero tornar
presto a kaza.

Me estan arastando
aki en la foya,
esto rogando, kero
presto a kaza.

Eskarinyo de la yerva vedre
de Shuli la perra,
del arvole de mandarinas,
de mi mama i mi papa.

Refren

Tengo aniversario
ya no so chikitika.
Dingunos no se akodraron
a traerme regalo.
Ken va piadarse de mi,
aki en la foya?
Kero tornar
presto a kaza.

***

Los suenyos en el tunel© Novembre 29, 2023

Los piezes estan kansados,
asperando alivianamiento.
Los piojos estan fiestando
i la alma esta firida.

Las noches estan friyas,
difikultad de durmir.
Muy poko aire
en el ondo, sekana.

La tripa sonando,
sufriendo i unflada.
Humus de kuti
i pita untada.

Entre bombas i bombas,
el korason estrechandose.
Kon espanto grande ke
el tunel se va eksplozar.

A la noche suenyos
de dundurma i fruta,
de mama i papa,
amigos i amigas.

Refren

Un dia i otro,
i otrun dia pasa.
Otra vez la karucha,
yene la karucha torna.
Una rekuesta:
Esperansa ke seyan liberados,
kada arevatada i arevatado
a kaza presto.


1 Asher Amado is a talented Israeli poet. He publishes his poetry frequently in Ladinokomunita, where most of these poems previously appeared. With thanks to Rachel Amado Bortnick and Ladinokomunita. Autor I poeta, Asher Amado eskrive baladas, poezias i livros para kriaturas i mas, en Ladino, Ebreo i Inglez. Enjenier nasido en Israel ijo de famiya de la sivdad Edirne en la Turkia. Oy Asher Amado bive kon Michal su mujer en Hod Hasharon Israel.

Copyright © 2023, Asher Amado. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in any form without the written permission of the author.